XIINXALA AKKAATAA DHIYEENYA QABIYYEE KITAABA BARATTOOTAA: BARNOOTA GADAA KUTAA 8FFAA

Abstract

Qorannoon kun mata duree Xiinxala Akkaataa Dhiyeenya Qabiyyee Kitaaba Barattootaa Barnoota Gadaa Kutaa 8ffaa jedhu qabatee kan daangeffame yemmuu ta’u, ka’umsi qorannoo kanaas, Sirni Gadaa sirna irraanfatamaa dhufee fi xiyyeeffannaa barbaadu ta’uu, qorannoon mata duree kanarratti sadarkaa kamittuu hojjatame kan hinjirre ta’uu isaati. Qorannoon kun gaaffiiwwan bu’uuraa adda addaa kanneen akka: haalli dhiyeenya kitaabichaa maal fakkaata? Qabiyyeen kitaabichi ofkeessatti hammate maal faadha?Akkaataan moggaasa qabiyyeewwan kitaaba barnoota Gadaa maal fakkaata? jedhan qabatee kan ka’ee fi kaayyoowwan gooree gaaffii kana deebisuuf karoorfaman qabatee kan ka’eedha. Kana galmaan gahuufis iddattoowwan mala miti carraa keessaa akkayyoodhaan filataman irraa meeshaa funaansa ragaa sakatta’a dookumantiitiin ragaawwan qorannoo irraa erga funaannamanii booda mala akkamtaatiin qaacceffamanii bu’aa qorannootiif oolanii jiru. Haaluma kanaan, akka argannoo qorannootti kitaabichi haala dhiyeenya adda addaa kanneen akka: barreeffama hawataa, suuraa barreeffamoota cimsan, ragaalee gabateen qindaa’an kan qabatee dhiyaate ta’uu, sadarkaalee yookiin gulantaawwan Sirna Gadaa Oromoo fi Hariiroo Sirni Gadaa Dimokiraasii ammayyaa wajjiin qabu boqonnaawwan gara garaa jalatti akka qabiyyeetti hammatee kan dhiyaate ta’uun bira gahamee jira. Gama birootiin immoo Akkaataan moggaasa qabiyyeewwan kitaaba barnoota Gadaa maal akka fakkaatu ibsamee jira. Haaluma kanaan, kitaabichi mata dureewwan adda addaa kanneen akka: gulantaalee gadaa agarsiisan, sirnoota Jilaa mul’isan, lakkoofsa baraa fi yeroo agarsiisaniin kan moggaafame ta’uun isaa kaa’ameera. Dhumarrattis, qorataan qorannichaa wantoota akka hanqinaatti ilaale:Kitaabicha keessatti wanti barreeffamaan taa’e dabalataan osoo bifa suur-sagaleetiin yookiin viidiyoon qophaa’ee manneen barnootaatiif raabsamee.Kitaabicha keessatti qabiyyeewwan tokko tokko jalatti gaaffiiwwan dhiyaatan ajaja adda addaa qabatanii bakka tokkotti kanneen dhiyaatan jiru. Gaaffileen akkasii ajaja mataasaanii qabatanii kophaa kophaatti maxxansa itti aanu keessatti gulaalamanii osoo dhiyaatanii gaariidha. Kanneen biroos akka yaada furmaataa qorannichaatti eeruu kennuudhaan qorannoo isaa karaa milkaa’ina qabuun xumureera